Gör zâhidi kim sâhib-i irşâd olayım der
Dün mektebe vardı bugün üstâd olayım der
Men ‘arafe nefsehû dersin illâ değilsin
Melâikden yukarı seyrân arzu kılarsın
"Men arafe nefsehû fekad arafe rabbehu" yani "nefsini bilen rabbini bilir" hakîkatı sôfiyyenin en temel düstûrlarındandır...Hazret, bu hakîkate işâret ederek, "nefsini bilmeyen kişi insâniyet derecesinde bile değilken nasıl olur da meleklerden yüce olduğunu zanneder" diyor...
Tıfl-ı nev-reste gibi eteğin at idinüp
Ele çevgân almadan meydân arzu kılarsın
Yukarıdaki beytde, dervîşliğin hakîkatinden habersiz olduğu halde dervîşlerin kıyâfet ve merâsimleri ile avunanları yetişkinlere mahsûs bir takım şeyleri oyun şeklinde yapan çocuklara benzetiyor...
Bilemedin sen seni sadefde ne gevhersin
Mısır'da sultân iken Ken'ân arzu kılarsın
Kendisinde gizli olan cevherin farkında olmayanların, insanın izzetine yakışmayacak işlerle uğraşdııklarını, halbuki Allah katında kadri pek yüce olan gerçek Allah dostlarının bu gibi şeylere aslâ tenezzül etmeyeceklerini "Ahsenü'l Kasas" olan Yûsuf aleyhisselâm kıssasına atfen beyân ediyor...
Sen bunda işe geldin uş yine varısarsın
Henüz sen kul olmadan sultân arzu kılarsın
Bu dünyâ hayâtının insânın kemâle erişmesi için seyr-i sülûk edilecek bir yer olduğunu, bunun gereklerini yerine getirmeyip kendini evliyâ zannedenlerin acınacak hâlde olduklarını beyân ediyor...
Ol ezel ‘âleminde ebedi gözlemeden
Perr ü bâlin bitmeden cevlân arzu kılarsın
Hazret, bu gibi ham-ervahları kanatları olmadan uçmaya kalkanlara benzetiyor...
Yetmiş yedi perde var dostunu arzulama
Yedisinden geçmeden yakîn arzu kılarsın
Allah ile kul arasında bir çok perde olup bunları yırtmak için çokca çaba gerekirken, bu zahmeti çekmeden Allah'a yakınlık sağlanamayacağını beyân ediyor...
Otuzu gözde durur otuzu gönüldedir
Onun dahî bilmeden görmek arzu kılarsın
Bu perdeler türlü türlü olup, bunların husûsiyyetlerinden ve nasıl kaldırılacağından bî-haber olduğu halde Allah'a kurbiyet iddiâ edenler kasd ediliyor...
Balık gibi sudasın bilemezsin yudasın
Ömrün geçdi içmedin ummân arzu kılarsın
Bu gibiler sudaki balık gibi mâlik oldukları nimetlerin farkında olmadıkları için, onların şükrünü edâ etmeleri de mümkün olmaz ve ömürlerini hebâ ederler...
Yûnus düşdün bu derde Eyyûb'layın sabreyle
Derde katlanamazsın dermân arzu kılarsın
Yunus EMRE
Kaynak:https://defter-i-ussak.blogspot.com/2016/11/sen-canndan-gecmeden-canan-arzu-klarsn.html?m=1
